موسیقی تلفیقی

موسیقی تلفیقی هنر و ابتکار ترکیب عناصر دو یا گاهی چند سبک موسیقی متفاوت برای خلق سبکی جدید در موسیقی است. نشاندن یک ساز غربی در کنار یک ساز ایرانی در ملودی یا ترکیب موسیقی کلاسیک غربی یا موسیقی دستگاهی ایرانی می‌تواند منجر به خلق اثری تلفیقی شود. چند سالی است که طرف‌داران موزیک تلفیقی در ایران افزایش یافته‌اند. در این مقاله با گروه‌های موسیقی تلفیقی ایران آشنا می‌شوید. البته پیش از آن، کمی درباره تاریخچه موسیقی تلفیقی در جهان و ایران صحبت می‌کنیم. توصیه می‌کنیم که این مطلب جذاب را از دست ندهید!

موسیقی تلفیقی چیست؟

موسیقی تلفیقی یا فیوژن در دهه ۱۹۶۰ و با ترکیب دو سبک موسیقی راک و جاز متولد شد. این نوع موسیقی جاز فیوژن نام گرفت. ژانر موسیقی آفروبیت نیز که از ترکیب موسیقی آفریقای غربی و جاز آمریکایی به وجود آمده جزو اولین موسیقی‌های تلفیقی محسوب می‌شود. در موسیقی فیوژن، عناصر چند سبک مختلف موسیقی چنان با هم ترکیب می‌شوند که تفکیک و تجزیه این عناصر به گوش و هوش موسیقیایی پرورش‌یافته نیاز دارد.

تلفیق عناصر موسیقی‌های مختلف محدودیتی ندارد. می‌توان سبک‌های موسیقی غربی و شرقی یا موسیقی مدرن و سنتی را در یک قاب گنجاند. آلبوم «شمس و باخ» با هنرنمایی داوود آزاد نمونه‌ای از موسیقی تلفیقی است که فرزند موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک غربی به‌ حساب می‌آید. قطعه «با من صنما» از آلبوم «آرایش غلیظ» اثر همایون شجریان نیز از دیگر شاهکارهای موسیقی تلفیقی ایرانی به‌ حساب می‌آید. آلبوم «بزم بی‌جانان» اثر پدرام درخشانی هم موسیقی الکترونیک را با موسیقی ایرانی تلفیق کرده و ساز سنتور محور اصلی قطعه‌های آن است.

البته هر ترکیبی را نمی‌توان موسیقی تلفیقی نامید چراکه قواعد و اصول مشخصی مثل همخوانی سازها بر خلق موسیقی تلفیقی حاکم است و زمانی می‌توان اثری را تلفیقی نامید که این اصول در خلق آن رعایت شده باشد.

موسیقی تلفیقی در ایران

موسیقی تلفیقی ایرانی ویژگی‌ها و خصوصیات منحصربه‌فرد خود را دارد. ترکیب ساختار ویژه موسیقی سنتی ایرانی با سایر سبک‌های موسیقی نیازمند دقت، ظرافت و اشراف کامل به ساختار موسیقی ایرانی و سبکی است که با موسیقی ایرانی تلفیق می‌شود.

با بررسی تاریخچه موسیقی تلفیقی در ایران، می‌توان عباس مهرپویا را از بدعت‌گذاران موسیقی تلفیقی در ایران دانست. او از ترکیب نوای ساز سیتار و موسیقی پاپ ایرانی ملودی‌های تلفیقی زیبا و ماندگاری خلق کرد. «ساز غمگین» یکی از آثار مهرپویاست که با خودنمایی ساز سیتار و تلفیق فرهنگ و موسیقی هند و ایران خلق شده است.

معرفی معروف‌ترین گروه‌ها و خوانندگان موسیقی تلفیقی در ایران

از سال ۱۳۹۰ بخشی به‌نام موسیقی تلفیقی به جشنواره موسیقی فجر اضافه شد. حضور آلبوم‌های و آهنگ‌های تلفیقی در این جشنواره رسمیت بیشتری به موسیقی تلفیقی در ایران بخشید. در این مقاله با برخی از گروه‌های ایرانی که در زمینه موسیقی تلفیقی فعالیت داشته یا دارند، آشنا خواهید شد.

۱. گروه کماکان

این گروه در سال ۱۳۹۴ با آلبوم «کماکان» به خوانندگی مهدی ساکی آغاز به کار کرد. آلبوم کماکان به‌عنوان اثری در ژانر موسیقی تلفیقی موفق عمل کرد. درون‌مایه آثار گروه کماکان موسیقی فولکلور جنوب ایران و اشعار مولانا، ابراهیم منصفی، حسین منزوی، ترانه‌های کودکانه عربی و لالایی‌های محلی است. پیانو، گیتار باس و پرکاشن از جمله سازهای این گروه هستند.

۲. گروه داماهی

دارا دارایی، حمزه یگانه و تعدادی دیگر در سال ۱۳۹۳ گروه داماهی را تشکیل دادند و اولین آلبومشان به‌نام «داماهی» در شهریور ۱۳۹۴ منتشر شد.

این گروه دومین آلبوم خود به‌نام «در من برو شکار» را در خرداد ۱۳۹۸ منتشر کرد. آثار گروه داماهی اغلب حاصل ترکیب موسیقی سواحل جنوب ایران با المان‌های جاز، رگه، فلامنکو، آفرو، لاتین، فانک و موسیقی هند هستند.

نام این گروه شاید به ذات خلاقانه و نوگرایانه موسیقی تلفیقی اشاره دارد. در افسانه‌های جنوب ایران داماهی نام ماهی غول‌پیکری در خلیج‌فارس است که یک آرمان‌شهر در دل دارد. باس، کی‌برد، پرکاشن، عود، بنجو و درامز سازهایی هستند که نوایشان در قطعات داماهی شنیده می‌شود.

3. گروه چارتار از گروه‌های موسیقی تلفیقی